UNESCO tempels op Malta

Vanmorgen chaos bij het ontbijt. Chef ontbijt was niet verteld, dat er een groep zou komen. Vóór half acht stond er al een enorme rij te wachten. Helaas moest ik ook aansluiten, maar ik had alle tijd, ik moest pas om tien uur bij het Hypogeum zijn.
Met mijn navigatie-app kom ik overal, maar je moet op Malta geen haast hebben, want het schiet nergens op. Afstanden zijn het niet, maar gemiddeld haal je nog geen 20 km/uur.
Bij het plaatsje Paola ligt het Hal Saflieni Hypogeum. Om tien over negen was ik er al, maar zoals verwacht, nergens een parkeerplaats. Dit ondergrondse 'museum' ligt namelijk midden tussen de bebouwing en is per toeval ontdekt tijdens de bouw van woningen in 1902.
Opeens zag ik een bordje Free Parking en dat spreekt de Nederlander aan. Bleek 400 meter van het museum verwijderd te zijn. Tijd voor een bakkie.
Om kwart voor tien was ik binnen en dan even wachten tot tien uur en dan begint de rondleiding. Eerst een film dan lopend verder.

Het Ħal Saflieni Hypogeum op Malta is een ondergronds complex, een hypogeum dat als begraafplaats en waarschijnlijk ook als tempel dienst heeft gedaan.
Hypogeum is Grieks en betekent "onder de aarde" . Het complex is aangelegd in de periode tussen 4000 - 2500 v. Christus en is daarmee ouder dan de Egyptische piramiden en ook ouder dan bijvoorbeeld de Minoïsche beschaving op Kreta. Het diepste punt van het hypogeum ligt 10,6 meter onder de straat. Het gehele complex omvat meer dan 500 m².
Het complex is bij toeval ontdekt in 1902 en staat sinds 1980 op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Het hypogeum ligt in de kleine plaats Paola. Het ligt onder een gewoon woonhuis. Aan de buitenkant is niets meer te zien dan een informatiebord. Het woonhuis is op de begane grond omgevormd tot een hal met daarin een kassa en een wachtruimte voor bezoekers.
Het hypogeum bevindt zich op korte afstand van het bovengrondse tempelcomplex van Tarxien, en kan gezien worden als de onderaardse pendant ervan.
De wijk waarin het hypogeum ligt, was vanouds op Malta bekend als "Tal-Gherien", dat van de grotten betekent. De ondergrond in deze wijk bevat van nature holtes en grotten.
Sommige delen van het hypogeum zijn 6000 jaar oud en dateren uit de beginfase van het neolithicum. Dat is de periode waarin de landbouw zich ontwikkelde en de mensen zich meer in groepen gingen vestigen en organiseren. Op veel plaatsen in Europa werden megalithische monumenten gebouwd, zoals in Nederland de hunebedden. De mensen beschikten echter in de nieuwe steentijd, zoals het neolithicum ook wel genoemd wordt, nog niet over gereedschappen van brons of ijzer. Al het gereedschap moet van hout, been of steen zijn geweest.
De architectuur van het hypogeum doet sterk denken aan de bovengrondse tempels op Malta, zoals deze aan de oostkust
Waarschijnlijk is het gedeelte van het hypogeum dat boven het oppervlak uitstak het oudste. Hiervan zijn echter maar weinig resten over. De ondergrondse delen liggen op drie niveaus. Het bovenste niveau is het oudste en dateert van 3600-3300 voor Christus. Het middelste niveau dateert van 3300-3000 v.Chr. Het onderste is het jongste en is aangelegd tussen 3150 en 2500 voor Christus.

Zeer de moeite waard om te zien, maar helaas mochten er geen foto's gemaakt worden. Die heb ik op internet gevonden.
Vandaar terug naar de auto en door naar het Tarxien tempelcomplex. Bleek 450 m van de parkeerplaats te liggen, maar gelukkig naast de ingang nog net een plekje vrij voor mijn auto.
Hier werkte mijn Heritage Malta pas prima (rest van de dag ook).

De megalithische tempels van Tarxien op Malta behoren tot de Megalithische tempels van Malta en zijn tot stand gekomen tussen 3600 en 2500 v.C. Het complex uit het chalcolithicum staat sinds 1980 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

De vier tempels werden aan het begin van de twintigste eeuw opgegraven door Temi Żammit . Dit tempelcomlex bevindt zich 400 meter ten oosten van het Ħal Saflieni Hypogeum. Net als het hypogeum is deze site volledig omgeven door moderne woonhuizen. Dit doet geen afbreuk aan de waarde van de site maar de sfeer die uitgaat van de omgeving rondom de andere tempels, onder meer te Ġgantija en Ħaġar Qim, is hier afwezig. Men benadert het complex via het grote voorhof van de zuidelijke tempel die opvalt door zijn rondere gevel. Een grote watercisterne bevindt zich onder het voorhof.
De vroegste tempel in het noordoosten is tussen 3600 en 3200 v.C. (Ggantija-fase) gebouwd en had vijf halfronde apsissen met een doorgang in het midden. Van deze tempel rest zeer weinig.
De andere tempels zijn gedurende de Tarxienfase gebouwd, tussen 3150 en 2500 v.C. De zuidelijke (ook genoemd de westelijke) tempel heeft twee parallelle halfronde apsissen die zijn verbonden door een doorgang; de tweede apsis rechts werd aangepast om toegang te geven tot de centrale tempel. Deze centrale tempel heeft zes apsissen. De oostelijke tempel ten slotte bestaat uit twee parallelle paren apsissen met een doorgang in een richting die parallel loopt aan die van de zuidelijke tempel. Aan het uiteinde werd een vijfde apsis toegevoegd.
Deze tempels zijn solide gebouwd en met grote stenen soms ruw opgezet. Andere muren werden met grote nauwkeurigheid neergezet en maken in al hun eenvoud een sterke indruk. De binnenwanden zijn met zorg afgewerkt en op verschillende plaatsen versierd met gebeeldhouwde spiraalvormige motieven. In een van de kamers zijn tekeningen van twee stieren en een zeug in bas-reliëf op de muren aangebracht.

Vandaag echt een 'tempeldag', want ook de volgende stop was bij de restanten van een tempelcomplex, Hagar Qim en Mnajdra, beide zo'n 5000 jaar oud.
Je kunt hier eerst naar een 3D film kijken en daarna de site bezoeken.
De megalithische tempel van Ħaġar Qim staat op een heuveltop twee kilometer ten zuidwesten van het dorp Qrendi op Malta. Het complex dateert uit ca. 3200-2300 v.Chr. in de Tarxien-periode en werd opgegraven in 1839. Het is een van de vele megalithische tempels op de Maltese archipel met niervormige of hoefijzervormige elementen in het grondplan. De archeologe Marija Gimbutas sprak van baarmoedervormen.
Ħaġar Qim heeft uitzicht op zee en op het eiland Filfla. De tempel is gelegen nabij een ander opmerkelijk tempelcomplex, Mnajdra gesitueerd nabij de klifrand vlak aan zee. De omgeving is een typisch mediterrane garrigue die opvalt door woestheid en verlatenheid. De tempels behoren samen tot een erfgoedpark van UNESCO.

Daarna door naar de Ghar Dalam grot.
Għar Dalam is een 144 meter diepe grot in de buurt van de Maltese plaats Birżebbuġa. Alleen de eerste vijftig meter is toegankelijk voor toeristen.
In de grot zijn de geraamten van verschillende reeds uitgestorven diersoorten ontdekt. Ook werd de grot zo'n 7000 jaar geleden al bewoond.
Għar Dalam betekent in het Maltees Grot van de duisternis. De periode waarin de eerste mensen op Malta leefden (tot 4500 v.Chr.) wordt ook wel de Għar Dalam-fase genoemd.

Na al het klimmen, lopen, dalen, klimmen en dalen, tijd voor ontspanning en wel door het bezoek aan het vissersdorp Marsaxlokk. Leuk kerkje, markt aan het water, terrasjes, niet druk, kleurige vissersbootjes in de haven, zonnetje erbij, 27 graden en een heerlijke koude Coca Cola.
Na deze verdiende stop, door naar Delimara Point, waar een nog werkende vuurtoren staat. En, verrassend, een fort. Het Delimara fort.
Fort Delimara is een veelhoekig fort in Marsaxlokk, Malta. Het werd tussen 1876 en 1888 gebouwd door de Britten als onderdeel van een reeks versterkingen die de haven van Marsaxlokk moesten beschermen. Tegenwoordig is het fort nog steeds intact maar moet het worden gerestaureerd en dreigt het in te storten als gevolg van kusterosie. Het fort is tussen 1876 en 1888 gebouwd door de Britten. De hoofdpoort draagt een datum uit 1881, maar dit is de datum van voltooiing van het poortgebouw, niet de ingebruikname van het fort.

Als laatste vandaag, nog een kustplaats, Marsascala. Na twee foto's vond ik het genoeg voor vandaag en ben terug gereden naar mijn hotel.
Na een welverdiende douche, weer naar het Italiaanse restaurant gegaan. Eten is er goed en niet overprised.
Morgen met de veerboot naar het eiland Gozo. Ook daar is veel te zien, dus dat wordt ook weer een intensieve dag.