De tempels van My Son.

Grappig, dat elk hotel weer zijn eigen gewoontes en gebruiken heeft.
Toen ik gisteravond rond half zeven weer in mijn kamer kwam, stonden er twee koperen schalen met daarin water en kruiden voor een voetenbad klaar. Best lekker, want veel gelopen gisteren en dat onder een stralende zon.
Keurig een kaartje erbij, dat elke avond rond zes uur, dit neergezet wordt.
Vandaag kwam ik er achter dat het niet de bedoeling is, dat elke voet een schaal krijgt, maar gisteren stonden er twee schalen klaar, maar nu weet ik, dat er iemand dacht, dat je altijd met twee personen op een kamer zit.
Verrassend genoeg, paste mij voetmaat 46 ook in de schaal.
Iets verderop in de straat, had ik een Italiaans restaurant ontdekt, maar toen ik daar rond een uur of acht heen liep, zat er welgeteld niemand.
Slecht teken, dus terug gelopen naar mijn eigen hotel en hoewel daar ook maar 1 tafel bezet was (Duitsers), leek dat toch de betere optie.
'Laat ik eens gek doen en een Vietnamees voorgerecht bestellen'. Het moet toch een keer, ha ha ha.
Springrolls besteld, varkensvlees en groente in bladerdeeg en dat wordt gefrituurd. Gloeiend heet, dus daar wordt je niet ziek van. Het smaakte trouwens prima, maar het hoofdgerecht werd lasagne. Was ook uitstekend van smaak.
Vanmorgen tijd om een excursie te ondernemen naar My Son. Dit was een religieus centrum voor de elite van het Champa koninkrijk.
De ligging van dit rijk strekte zich uit over het centrale deel van Vietnam. Ten noorden daarvan woonden de Viët, in het zuiden, zeg maar de streek rond Saigon, daar woonden de Khmer.
De eerste koning was Bhadravarman en deze regeerde aan het eind van de vierde eeuw en tot aan de 13 eeuw, bestond dit koninkrijk hier.
Elke nieuwe koning, liet in My Son een eigen tempel bouwen, vaak gewijd aan Shiva, waarvan men dacht dat deze godheid de stichter en beschermer van deze cultuur was.
De bouwwerken werden uit metselstenen opgetrokken en achteraf werden de decoraties aangebracht. De fabricage van de stenen is een raadsel. Zelfs restaurateurs uit Italië lukte het niet deze stenen na te maken. Als verbinding tussen de stenen werd een soort lijm gebruikt, die gewonnen werd uit bladeren van een boom hier. Dat is wel na te maken, dat proces is bekend, maar het maken van de stenen dus niet. Het leken mij gebakken stenen, met een laag holle ruimte gehalte, maar ik heb ook stenen gezien, die gemaakt leken van metaalslakken, die in een mal gegoten waren. Keihard van de buitenkant, maar toch ook poreus van binnen.
Ik heb de suggestie achtergelaten bij mijn gids, wie weten lezen we er nog eens wat over.
Maar even terug naar het begin. De overblijfselen van het Champa rijk, zijn eigenlijk alleen hier te vinden.
Ooit stonden hier 68 bouwwerken, maar er zijn er nog maar 20 over en die zijn ook allemaal in een slechte staat.
Nadat het Champa rijk ineengestort was (overrompeld door de Viët), raakte de plek, die midden in de jungle ligt, vergeten en werd overwoekerd door de natuur.
Aan het eind van de 19-de eeuw werd het herontdekt door de Fransen, die gedeelten van de site, restaureerden.
Echter, in 1969 zijn op deze locatie door de Amerikanen bombardementen uitgevoerd, waardoor het werk van de Fransen te niet werd gedaan, maar er is toen nog veel meer verwoest. Ondanks dat, is het wel een complex, wat op een UNESCO Werelderfgoedlijst staat.
Mijn gids wist veel te vertellen over deze plek. Het terrein is onder te verdelen in secties. Dus tijdvak na tijdvak.
Globaal was de bouwopzet steeds dezelfde. Een tempel, waar alleen de priester toegang had. Het had één ingang, geen ramen en een soort van altaar, waarop een verhoging van aangebracht in de vorm van gewoon een stuk afgerond steen, of een beeld. Hierop werd heilig water op gegoten, wat dan via een gootje werd opgevangen. Als ik hier bloed in plaats van water had gebruikt, wist iedereen meteen hoe dat er uitzag, maar hier was het water. Het water kwam uit de bergen.
De koning en koningin zaten in een wachtruimte en tussen tempel en wachtruimte bevond zich een poort. De wachtruimte had wel ramen.
Deze locatie werd dus nooit bezocht door het 'gewone' volk. Alleen de aristocraten van die tijd, de Hoge priester en de Royals kwamen hier. Vandaar ook, dat het besef van dit complex in de vergetelheid raakte.
Wij begonnen bij locatie B, C lag er direct naast. B stamt uit de vierde eeuw, maar werd verwoest en werd in de zevende eeuw herbouwd. Locatie C stamt uit de achtste eeuw. Dat deze delen van B en C er nog staan mag een wonder heten, vlak er voor is nog een bomkrater te zien.
Locatie A is vol geraakt en daar is weinig meer heel. Philippe Stern stuurde vervolgens een protestbrief aan Nixon, en die stopte toen de bombardementen op deze Champa tempels.
Ik kreeg niet de indruk, dat er haast werd gemaakt met een volledige restauratie van de tempels en gebouwen hier. Heeft alles te maken met geld.
Na bijna drie uur daar rondgelopen te hebben, liepen we nog tegen een optreden aan van nazaten van de Champa people. Zang en dans werden hier nog, vanuit het verleden naar het nu, opgevoerd.
Daarna weer naar Hoi An, waar ik bij het hotel een fiets kon lenen.
Eerst maar eens even naar Ba Le Well. Een klein pleintje, verscholen achter wat huizen, maar waar een natuurlijke bron is aangelegd, en naar men beweerd, door de Champa bevolking. Er zijn nog steeds mensen, die elke dag hier hun water halen.
Daarna op zoek naar een ticketbox, waar ik een passe-partout wilde halen, om verschillende tempels ed. te kunnen bezoeken. Kost $ 6,= en er zitten vijf coupons op.
De straat waar ik op dat moment was, telt vier zg. Assembly halls. Zeg maar een soort van tempels, maar specifiek voor een land. China, Fuji, Japan en Kantonees.
Één was gratis, dus was ik er al drie kwijt. Nog even bij de Japanse brug het museum in, weer een coupon kwijt en binnen een minuut weer buiten.
De laatste coupon leverde ik in bij een tempel, waar zowaar een hele geschiedenis stond beschreven tussen de bevolking van Hoi An en die uit Nagasaki. Er waren al handelsbetrekkingen sinds de 17-de eeuw en toe er een Viët prinses trouwde met een Japanner en ze zelfs in Japan ging wonen, werd die band alleen nog maar verder verstevigd. Dat was dan ook het meest interessante wat ik in Hoi An vandaag heb gezien.
Ben nog even wat wezen drinken en daarna vond ik het verder wel goed voor vandaag.
Rond zes uur kwam het voetenbadje weer langs en daarna onder de douche, want het was flink zweten vandaag, met, zeker vanmiddag, volop zon.
De temperatuur loopt nu al weer richting de dertig graden.
En nu net terug van het avondeten, ditmaal bij The Wooden House, hier vlakbij.
Morgen is het einddoel Quy Nhon.